De Raad van Geleerden bestaat, zoals de naam het al zegt, uit verschillende geleerden (zoals: advocaten, juristen, criminologen, psychologen, etc.) en adviseert, uit eigen beweging of op verzoek, de LGC over allerlei zaken waar de LGC zich mee bezig houdt. Naast de adviserende taak heeft de Raad ook de taak om onderzoek te doen naar allerlei aspecten dat met gedetineerde, detentie, criminaliteit en criminaliteitspreventie te maken heeft. De uitkomst van die onderzoeken kan door de LGC gebruikt worden om bijvoorbeeld een standpunt tegenover de rechter te versterken. Een voorbeeld zal dit verduidelijken. Indien de Raad een onderzoek heeft verricht naar de gevolgen van de versobering van het detentieregime, en daaruit blijkt dat gedetineerden door de versobering meer zelfmoord (pogingen) plegen, kan de LGC bij de rechter eisen dat het versoberde regime per direct verandert en verbeterd wordt aangezien het een zeer negatieve effect heeft op de gedetineerden.
De Raad zal bijvoorbeeld ook op verzoek van de LGC kunnen onderzoeken hoe de recidievengevaar van gedetineerden verkleind kan worden (criminaliteitspreventie is immers ook een doel van de LGC). Dergelijke voorbeelden zijn er in overvloed: onderzoek naar de gevolgen van duo-cellen, beweegreden tot het plegen van een delict, gevolgen van detentie, enz.
Daarom is de Raad van Geleerden een zeer belangrijk onderdeel van de LGC. Het onderzoekresultaten zal tevens met het Ministerie van Justitie gedeeld en besproken worden om zo bijvoorbeeld een lopende situatie in de inrichtingen te veranderen en te verbeteren. Tevens kan de Raad in samenwerking met het Ministerie bepaalde onderwerpen onderzoeken.